متن کامل معرفی « انارک » در اطلاعات هفتگی
سرزمین معادن باستانی ( انارک)
” انارک ” ولایتی است در دامنه کوههای بیابان مرکزی ایران موسوم به کوههای ” سرخ ” واقع در دشت کویر . برای دست یابی به این ولایت باید از اصفهان به سمت نایین حرکت کنید و پس از نایین به سمت شمال شرقی کشور در جاده نایین – خوربیابانک طی طریق نمایید .
جاده ایی باریک و دو طرفه، و پس از طی 70 کیلومتر،این جاده شما را به ولایتی آرمیده در سینه کوه به نام ” انارک ” خواهد رساند. در طول مسیر شما از بیابانی بی آب علف که سطح آنرا سنگ ریزههای سیاه رنگ پوشانده عبور خواهید کرد که با توجه به شیب زمین وافق دید انسان در نیم روز امکان مشاهده ” سراب ” را در دریایی خیالی پوشیده از آب خواهید داشت که هرگز دست مبارکتان به آب آن تر نخواهد شد .که شاید نام قدیمی ترین محله انارک و چشمه ای به همین نام به نام “چشمه سراب” که هسته اولیه گردهمایی جمعت در انارک بوده به همین خاطر باشد.
انارک که در گویش محلی ” نارسینه ” نام دارد تاریخی پر فراز نشیب را در طول تاریخ طی کرده و عمارتی برج مانند بر فراز تپه ایی که انارک بر سینه آن آرمیده ” برج سفید ” نام دارد. من در ادامه تحقیقاتم پیرامون دریای باستانی ایران آثار آب را در اطراف انارک شنا سایی کردم و شکی بر آن نیست که با توجه به آثار دریایی به جای مانده در پیرامون، این وادی را روزگاری قریب آب فرا گرفته بوده و فعالیتهای کوهزایی در ادوار گذشته ی زمین آثار فلزات بسیاری در انواع مختلفه به جای گذاشته است به گونه ایی که من این شهررا گهواره تمدن بشر در کشف فلز و صنعت ذوب د رکویر مرکزی ایران می خوانم .
گواه بر این ادعا وجود یکی از قدیمی ترین و باستانی ترین معدن سرب و نقره به نام ” نخلک ” در این سرزمین است که آزمایش رادیو کربن 14 روی آثار آتشکده این معدن تاریخی فراتر از 2500 سال قدمت را نشان میدهد . اگر چه با نظر به بناهای جای مانده و آثار ساخت و ساز های قدیمی در خود انارک چیزی از ماقبل تاریخ به چشم نمی خورد ولی در اطراف انارک آثاری وجود دارد که خلاف این باور را ثابت و طبق اسناد و نوشته های انارک و باور مردم زمانی که اولین گروه مهاجر به این سرزمین پای نهادند آثار از تمدنهای کهنه در این ولایت وجود داشته است وجود آتشکده های پراکنده و مخروبه و برجهای سنگی بسیار و معدن مس و نقره و آهن و سرب و روی ، و شناسایی 28 معدن که یکی دیگر از آنها معدن قدیمی مس “تالمسی” می باشد به همراه دهها کوره های مخروبه ذوب فلز و انبوه سربارههای کوره دور از انتظار نیست ، که تمدنهای ساکن در مرکز ایران روزگاری در این وادی زندگی میکردند و دور از انتظار نیست که که تمدن عظیم و پر قدرت دولت هخامنشی روزگاری از ذخایر عظیم معدنی این منطقه در فتح و فتوحات و کشور گشایی و بر قراری امپراطوری بزرگ مشرق زمین نقش داشته است .
اما قدیمی ترین سند وجود این ولایت سفر نامه (( اسون هدین)) سوئدی و ذکر نام انارک در حدود و حوالی این منطقه در دهی قدیمی به نام “علم” است . ولی هدین انارک را ندید و از آن چیزی نمی نویسد ولی به نظرم قدیمی تر از آن سفر نامه ناصر خسروی قبادیانی در سال 444 ه.ق بوده که در راه برگشت از سرزمینهای اسلامی از اصفهان به نایین و از آنجا به انارک و سپس به دهی به نام جرمق میرود ،که با توجه به راههای کویر وآب انبارهای موجود و استراحتگاه ها باید در انارک به سمت “جرمق” تغییر مسیر داده باشد و هسته اصلی جمعیت در آن زمان در ده “عشین ” متمرکز بوده که از انارک قدیمی تر است .
آثار شلاق وستم بر گرده مردم این ولایت از ظلم و تجاوز دولتهای بی کفایت قاجاری بسیار و این ولایت از تجاوزو تعدی دزدان و راهزنان بیابان مرکزی در امان نمانده و آثار تعدی و ستم ” نایب حسین خان کاشی ” و دار دسته “علی ورامینی ” دامنگیر مردم درقرون گذشته بوده و بر همین اساس فرمانی از امیر کبیر خطاب به والی انارک موجود که حفاظ و حصاری مطمئن بر گرد شهر ساخته شود و جان و مال و ناموس مردم از این تخطی و تعدی در امان بماند که آثار مکتوب آن در کتاب “انارک ” تالیف نویسنده مشهور این ولایت استاد محمد علی ابراهیمی انارکی موجود است . ریشه اصلی مهاجرین این ولایت را از ولایات شرقی ایران میدانند و بنیان گزار انارک فعلی را منسوب به ” محمد پهلوان ” جوانی مشهور یکی از همین ایلات مهاجر بوده . انارک را زبان و گویشی خاص بوده که تنها این گویش در ایالات باستانی مرکزی چون گرمه و خور و نایین به چشم میخورد که ریشه ایی اوستایی و زرتشتی دارد که خود سند دیگری در قدمت این منطقه است .انارک را در قدیم هفت محله بوده که اقوام مختلفی در این محله ها در صلح صفا زندگی و پذیرش فرهنگهای مختلف از قبایل دیگر بوده نام هفت محله این ولایت محله بیابانک ،بیک علی ، قافله گاه ، جویباره، عرب ها ، پشت حصار ، و محله سرآب به عنوان قدیمی ترین محله روزگاری در انارک ساکنینی در بر داشته است.
تراکم و تردد شتر در این منطقه از روزگاران قدیم رواج داشته و انارک بسان ترمینالی در کویر باعث جدایی راههای شمالی و شرقی بوده و آثار آب انبارهای مخروبه و کاروانسرای مشجری باقی مانده این راهها هستند بناهای قدیمی از لاشه های سنگ و گاها با خشت و گل ساخته شده ورشد و گسترش ریشه گیاهان با توجه به ساختار کوه و سنگ در لایه زیرین خاک امکان پذیر نیست و پوشش گیاهی به مزارع دور و اطراف چون مزرعه زیبای” اسماعیلان ” انتقال پیدا کرده است .
انارک همواره با مشکل کم آبی دست پنجه نرم میکند و در کل منطقه ی کویر مرکزی مردمی به فهیمی و با فرهنگی انارک ندیدم و توجه این مردم به کسب علم و مهاجرت به شهر های بزرگ و کسب تجربه زندگی نسلی را در انارک حاکم کرده که بسیار آگاه به مسایل دورو اطراف خویش و رشد آبادی را در فرهنگ در بر داشته است . اگر خواستید شبها ستاره ایی از آسمان کویر چیده آنرا در طبق اخلاص از عظمت خداوند به چشمانتان هدیه کنید حتما شبی را در کویر انارک سپری کنید. انارک اکنون بخشی از توابع نایین اصفهان است.
تهران – زمستان 1391 – محمد رضا فاضلی
گزارش محمدرضا فاضلی – زمستان 1391 / اطلاعات هفتگی شماره 3549 چهارشنبه 25 بهمن 1391 (صفحات 10 و 11)
