داستان قنات بیاضه

            این عکس اثر شهاب سنگ بر زمین نیست؟؟!! از روزگاری قریب سخن دارد ،بخوانید و دریابید.!

قنات مظهر قناعت در کویر

قنات بیاضه یکی از شگفتیهای منطقه کویر مرکزی ایران است ، تاریخ احداث قنات را در ایران به 2500 سال قدمت میزنند و قدیمی ترین قنات ایران را قناتی در گناباد می دانند ، شگفت انگیز ترین قنات ایران مربوط به قناتی در اردستان می دانند که می نویسند این قنات 2طبقه است و اثری منحصر به فرد که جاودانه و ماندنی از مقنی ایرانی است در عهد بی آبی این ولایت که باعث رونق این آبادی شده است ( اردستان از توابع استان اصفهان در مسیر کاشان به نایین قرار دارد ) 2طبقه بودن این قنات بدین معنی است که آب در واقع در 2 مسیر مجزا در ارتفاعی متفاوت در حال حرکت است  جالبترین نکته راجع به این قنات این است که قنات دو طبقه اردستان در طول حدودی 2 کیلو متر با آبهایی مجزا در طمع و حتی دماست آب قنات بالا سردتر از آب قنات پایین است  .اینکه کندن قنات از چه زمانی در ایران شروع شده به درستی معلوم نیست و بعضی از منابع تاریخی آنرا به زمان ساسانیان نسبت می دهند،و گروهی از منابع آنرا به اشکانیان و زمان انوشیروان می دانند ،  حفر قنات اردستان را به کاوه آهنگر نسبت می دهند و می نویسند نسبت فامیلی بین شاه و همسر اردستانی وی در حفر این قنات دخیل بوده است . اما قنات در ایران و کویر ایران حرف اول را در حیات میزند . آب فرورفته به زمین باید توسط وسیله ایی بدون صرف انرژی در 2000 سال پیش از ارتفاعی بین 20تا 130 متر در اعماق زمین به رو آورده میشد . یزد مظهر تمدن حفر قنات در ایران است . قنات حیات شهر یزد است . بیشترین قنات ایران در یزد کنده و حفاری شده است . در کتابی که در دست تالیف دارم از بستر دریایی مینویسم که در زیر شهر یزد است . حدود طولی قنوات کنده  در ایران را  کیلومتر 210000 و بعضی فاصله کره ماه  تا زمین میدانند.

اما اگر قناتهای هر گوشه از این پهنه کویر خصوصیاتی منحصر به فرد را دارا باشد قنات بیاضه هم دور از شاهکارهای حفاری نیست و در این مقاله سعی بر آن شده تا حد امکان به معرفی این عظمت و بزرگی اثر به جا مانده از نسلهای گذشته بیاضه بپردازم . قنات بیاضه از یک نقطه نظر و ساختار بسیار ماهرانه و حائز اهمیت است و آن اینکه با یک مهندسی بسیار شگفی انگیز یک رشته قنات رو آورده شده در مظهر آبادی پاسخ گوی جمعیت و کشاورزی بزرگ بیاضه در روزگار دور بوده است اینکه بانی حفر این قنات که بوده به درستی معلوم نیست و به احتمال قوی ا نیاکان ما به ارث رسیده است . و حجم آب خروجی مشاهده از مظهر قنات حدود تقریبی20لیتر در ثانیه به چشم میخورد که این مقدار در فصول مختلفه سال متغییر است . اما نکته جالب در حفر قنات بیاضه اتصال 2 رشته قنات در نزدیکی آبادی به همدیگر است و این اتصال از برخورد 2 رشته قنات شور و شیرین که تصویر هوایی آنرا مشاهده میکنید به وجود آمده است .از همه جالبتر اینکه این قنات تنها رودی است که کل دشت بیاضه را که  وسعت پهناوری که دارد سیر آب می کند و احتمالا کمی آب و افزایش جمعت در سالهای پیش باعث چنین کاری شده است .

مادر چاه قنات یا به اصتلاح امروزی  چاه اصلی بیاضه حدود 90متر طول دارد و بعضی انرا تا 110 متر هم گفته اند . کسی از تاریخ احداث قنات بیاضه را نمی داند و تنها نسلی که از بیاضه و حدود 200 سال پیش تاریخ این سرزمین را یاد می دهند فقط لایروبی آنرا نسل به نسل ادمه داده و به جرات می توان گفت حفر این قنات هرگز کار جماعت چند قرن پیش هم نبوده و نسلی که زمان اسلام در این منطقه روی کار آمده است هرگز یک متر قنات هم به این آبادی اضافه نکرده و سن این قنات و ابنیه تاریخی آن برابری میکند. این قنات اصلا چشمه ندارد و آنچه که در مسیر آن جاریست حاصل قطرات نشت آب  شده از دیوارههای چاه اصلی است و در طول مسیر این قنات که 14 کیلومتر است موانعی وجود دارد که با ترفند خواصی این موانع دور زده شده است . در زمان قدیم جهت لای روبی آن که هر چند وقت یکبار به علت حجم آبرفت تخریبی از لبه ی چاههای دیگرو مسدود کردن مسیر اصلی ، برای قنات لازم بود ، گروهی را ترتیب میدادند که عمل ” لاشه کشی ” در این قنات را بر عهده داشت . حاصل تخریب آوارهای لب چاه از یک طرف و ریزش سقف  از طرف دیگر، و همچنین عمل لاشه کشی  آب قنات را تا چند ماه گل آلود میکرد . لاشه کشی به این صورت بود که پسر بچه با دل جراتی را در مادر چاه اصلی به وسله طناب پایین می کردند . یعنی این بچه تا عمق 90 متر ی در داخل آب فرستاده مشد . در حالی که هیچ نوری نبود > چراغ قوه و لامپ و چراغ موبایلی در کار نبود . یک چراغ در بیاضه معروف است به چراغ “موشو” یک شیشه شربت که روی درب اون یک سوراخ داشت ، و داخل آن نفت میرختند ، تکه نخ پنبه ایی را از درب سوراخ شده رد میکردند و به عنوان فتیله کمی از درب بالا تر میاوردن، بعد هم کبریت و اینهم چراغ ولی توی قنات ظلمت بیداد میکرد   ….ادامه دارد

ا